KÝ ỨC NHẠT NHÒA

Hôm rồi hắn và mấy người bạn đi thăm một điêu khắc gia, tác giả của bức tượng Thương Tiếc nổi tiếng. Sau đó về coi lại danh sách các tác phẩm của ông thì có vài cái hắn không biết, mới mày mò kiếm trên mạng, đồng thời cũng hỏi hai ông bạn yêu Sài Gòn xưa và có nhiều tác phẩm về Sài Gòn xem có xin xỏ được tí thông tin hình ảnh gì về những bức tượng đó không, không may là cả hai ông đều không biết gì hơn hắn.

Tìm mãi không thấy, hắn bắt đầu thấy thất vọng, bất chợt trời như chiều lòng người, lướt mấy trang mạng tự nhiên lòi ra tấm hình bức tượng Chiến Sĩ Vô Danh. Ký ức bắt đầu chập choạng ùa về.

Tượng Chiến Sĩ Vô Danh, bùng binh Hồng Bàng - Tổng Đốc Phương.

Tượng Chiến Sĩ Vô Danh, bùng binh Hồng Bàng - Tổng Đốc Phương.

Tượng Chiến Sĩ Vô Danh, bùng binh Hồng Bàng - Tổng Đốc Phương.

Tượng Chiến Sĩ Vô Danh, bùng binh Hồng Bàng - Tổng Đốc Phương.

Một tâm trạng thật khó tả, hắn tự hỏi tại sao lại có thể quên bẵng đi không một chút ý niệm nào khi đọc thấy tên bức tượng “Chiến Sĩ Vô Danh” trong danh sách tác phẩm? Vì bức tượng này hắn đã nhìn thấy rất nhiều lần, chỉ có điều không nhớ chính xác nằm ở vị trí cái bùng binh nào thôi. Quanh khu vực có ba bức tượng tại 3 bùng binh; tượng Lê Lợi cầm cờ, tượng Phan Đình Phùng tay gươm tay súng và bức tượng này.

Mỗi Chủ Nhật xưa hắn thường được bố chở đi câu cá trên chiếc Yamaha màu đỏ. Có ba hướng để đi, hướng thứ nhất đi Phú Lâm để đi về phía Bến Lức - Tân An, hướng thứ hai đi qua cầu Chà Và để đi Cần Giuộc, hướng nào cũng có thể thấy ba cái tượng nói trện, còn hướng thứ ba đi Bảy Hiền ra xa lộ Đại Hàn để đi Bà Hom thì không kể vào đây.

Tượng Lê Lợi trước đây đặt tại bùng binh Cây Gõ, giờ cũng an vị tại…công viên Phú Lâm cùng với tượng Trần Nguyên Hãn. Tượng Phan Đình Phùng, may mắn hơn, không bị bứng đi, vẫn an vị tại bùng binh Bưu Điện Quận 5.

Tượng Bình Định Vương Lê Lợi, bùng binh Cây Gõ.

Tượng Bình Định Vương Lê Lợi, bùng binh Cây Gõ.

Tượng Phan Đình Phùng, bùng binh Bưu Điện Quận 5

Tượng Phan Đình Phùng, bùng binh Bưu Điện Quận 5

Trong khoảng thời gian 10 năm, mặc dù trong điều kiện chiến tranh nhưng chính quyền bấy giờ cũng đã kịp xây dựng nhiều tượng đài trong Sài Gòn, tuy rằng cũng có những bức tượng không đẹp lắm theo quan điểm của hắn, nhưng nó cũng góp phần tạo nên hồn cốt của cái thành phố hắn sinh ra và lớn lên. Ấy vậy nên hắn cứ băn khoăn luẩn quẩn với câu hỏi: tại sao mình lại có thể quên bẵng cái bức tượng Chiến Sĩ Vô Danh được nhỉ? Nhất là nó lại gắn liền với kỷ niệm những chuyến rong ruổi cùng bố hắn? Chợt hắn thở dài, thời gian, thời gian thật kinh khủng, năm mươi năm rồi còn gì!

Sài Gòn, tháng 3/ 2025

N.N

NHẤT PHIẾN TÀI TÌNH THIÊN CỔ LỤY

Một sáng tháng 3 tôi cùng vài người bạn đi thăm điêu khắc gia Nguyễn Thanh Thu, tại quán cà phê Tượng Đá của gia đình ông ở Gò Vấp.

Ông là tác giả của nhiều tác phẩm điêu khắc nổi tiếng và, đã có rất nhiều bài viết về ông cũng như về câu chuyện xung quanh bức tượng Thương Tiếc, một kiệt tác điêu khắc, rất tiếc là tác phẩm chính bằng đồng đã bị kéo đổ ngay từ những ngày đầu sau biến cố 1975.

Bức tượng Thương Tiếc

Hiện nay thì ông không còn minh mẫn, hầu như không còn nói chuyện được, và phải di chuyển bằng xe lăn. Đôi tai của ông thì đã bị điếc từ lâu sau thời gian tù cải tạo.

Tại khuôn viên của quán cà phê có nhiều tác phẩm của ông. Cô chủ quán, cũng là con gái út của ông tiết lộ bức tượng Thương Tiếc phiên bản bằng xi măng hiện vẫn còn phần thân và cũng có nhiều câu chuyện ly kỳ xung quanh pho tượng này, nhưng để tránh phiền phức gia đình không đồng ý cho chụp hình. Ngoài ra còn hai bản “ma két” nhỏ bằng thạch cao, thì một bản đã bị một người cháu và một học trò cũ của ông cấu kết ăn cắp bán ra nước ngoài.

Năm xưa, ông đã từng định cư tại Mỹ, lòng đau đáu muốn phục dựng lại bức tượng Thương Tiếc, nhưng dường như cũng không tìm được nguồn tài chính. Chán nản ông quay về Việt Nam an dưỡng tuổi già.

Ông còn những tác phẩm đặc sắc khác chưa kịp xây dựng, tượng Quyết Thắng dự tính thay thế tượng TQLC trước Hạ Nghị Viện (Nhà Hát Lớn), tượng Thôn Nữ mô tả vẻ đẹp khỏe khoắn dung dị của người con gái đồng bằng sông Cửu Long.

Sau ánh mắt đã không còn tinh anh kia liệu có còn bao nhiêu tiếc nuối với nhiều ấp ủ một đời còn dang dở.

Bức tượng Quyết Thắng

Mượn 2 câu thơ của Phạm Quý Thích chế lại ghép với câu thơ của Du Tử Lê thay câu kết:

Nhất phiến tài tình thiên cổ luỵ,

“Thương Tiếc” đáo để vị thuỳ thương.

Nhớ pho tượng lính buồn se bụi đường.

03/2025

N.N