MỘT THỜI ĐÃ XA

Cuốn tập, cây bút là một trong những vật dụng gắn liền với tuổi hoa niên thời cắp sách đến trường, hôm nay chợt thấy vài hình ảnh gợi nhớ bâng khuâng nhiều kỷ niệm…

Thời đó nhiều nhãn hiệu vô kể, thị trường tự do mà, đầu bảng có lẽ là ba loại Olympic, Xích Lô Máy và Con Nai.

Olympic với hình lực sĩ áo thun ba lỗ cầm cây đuốc “cưỡi” trên quả địa cầu; Con Nai với hình con nai cách điệu và hàng chữ “Con Gì Đó” (COGIDO – sau này thay thế bằng hàng chữ Xí Nghiệp Giấy Đồng Nai), cuốn tập này khác với những tập kia ở chỗ hai góc giấy “bo” ít hơn, gáy tập vuông hơn, và nếu nhớ không lầm thì đường kẻ ly màu xanh chứ không màu đen. Ấn tượng với tôi nhất là tập Xích Lô Máy, có lẽ vì lần đâu tiên lãnh thưởng, phần thưởng là một xấp 20 cuốn loại tập này.

Nói chung các loại tập kể trên đều có chất lượng tốt, bìa dầy, ruột giấy trắng, láng mịn nên viết lướt êm ru, cuốn nào cũng có in bảng thời khóa biểu và cửu chương ở mặt bìa sau.

Cũng có loại tập không biết có ý nhái hay ăn theo hay không như tập "Olympia", tập "Xích Lô Đạp" chắc ít người biết.

Loại kém hơn tí xíu thì có tập Tennis hình vận động viên đang đánh cú “xì mát”, (dĩ nhiên là hồi bấy giờ làm gì biết xì mát xì nóng); Phóng Lao hình lực sĩ phóng lao; Túc Cầu; Nguyễn Huệ...

Còn nhiều loại tập vở khác rẻ tiền hơn, in hình màu sắc xanh đỏ tím vàng, bìa mỏng, chất lượng giấy chắc kém hơn. Thường có lẽ các gia đình nghèo đông con chọn loại này cho đỡ hao tốn, tiết kiệm được đồng nào hay đồng đó, hoặc tôi cũng thấy mấy bà mấy cô bán hàng dùng ghi chép hàng ngày.

Ở cấp tiểu học tập vở học sinh có quy định cụ thể: bao vở bằng loại giấy bóng mờ, màu sắc có lẽ tùy theo trường, vở toán màu xanh vở tập làm văn màu đỏ chẳng hạn, lâu quá rồi cũng không thể nhớ nổi. Kỹ lưỡng hơn thì bao thêm một lớp bao ni lông, sau này có loại ni lông màu, một số bạn lười, chơi cái bao đó luôn, riêng tôi vẫn thích bao theo kiểu giấy bóng mờ và ni lông trong đúng kiểu học sinh nghiêm túc. Nhãn vở cũng nhiều mẫu mã và cũng là một trong những ký ức khó quên của thuở học trò khi nôn nao chờ đón năm học mới, khui tập mới ra, ngồi bao tập, dán nhãn, nắn nót viết tên mình tên trường tên lớp…

Lên đến trung học thì thoải mái hơn, muốn bao bằng thứ gì thì bao, họa báo, giấy hoa…dĩ nhiên cũng nhiều tay đầu gấu không thèm bao bọc gì cả, nhìn cuốn vở là các thầy cô chắc chỉ muốn bợp tai đá đít vì góc vở quăn queo, bìa vở bẩn thỉu, và dĩ nhiên thường sẽ không có nhãn vở.

Thường thì ai cũng có một cuốn vở để chỉ chuyên lấy giấy đôi ra làm bài kiểm tra, văn hóa thời bấy giờ từ bài luận văn, bài kiểm tra toán, cho đến lá đơn…đều phải là tờ giấy đôi, cho dù chỉ viết chưa hết một trang.

Câu chuyện tập vở đến đây tưởng không có gì để nói!

Mọi thứ không thể bỗng thành có thể! Hồi trước xài phung phí không biết quí, đến qua năm 1976 bắt đầu thấy cảnh khó khăn, đầu tiên thì hàng hóa vẫn còn, chỉ là không có tiền mua…Cái khó ló cái bòn mót, loại tập tự "cải thiện" đầu tiên tôi thấy là từ một anh trong xóm học trường Cao Thắng mang về, loại tập này “sản xuất” bằng tất cả các tờ giấy thu thập được từ các cuốn tập còn dư năm bảy trang chưa dùng hết, đóng lại, cắt xén cẩn thận, dĩ nhiên bìa thì cũng lấy bìa cũ. Nhìn cạnh cuốn vở rất là lạ, vì nó có nhiều lớp màu do các loại giấy “không thuần chủng” tạo thành. Loại vở này do sử dụng giấy chiếc, không đóng lại như kiểu đóng loại giấy đôi được, vậy nên khi sử dụng sẽ khó khăn, nhất là càng những trang sau càng khó, nhưng có còn hơn không!

Một thời gian sau, cũng làm gì còn tập cũ để lấy giấy thừa. Bắt đầu tiếp xúc với loại tập giấy đen mới khốn khổ, nếu đem so với loại tập gọi là rẻ tiền nói trên thì cũng không thể so được, vì một đằng vẫn là giấy để viết còn một đằng không hiểu tại sao lại dùng để viết. Loại giấy này không hiểu làm từ cái giống gì, mà nói xin lỗi hơi phô nhưng thề rằng đúng sự thật 100%: dùng chùi khi đi vệ sinh là có nguy cơ sứt xước hết cả "hệ thống thiết bị". Thật vậy, nó hoàn toàn không có độ láng mịn, độ sần sùi chỉ thua tờ giấy nhám, mà còn kém hơn tờ giấy nhám ở độ đồng đều. Ngòi bút đang lướt sột soạt trên giấy, bỗng tưng lên như xe gặp ổ gà. Trên mặt giấy màu không trắng cũng không vàng, mà nhờ nhờ nâu xỉn như một thứ nước cống hoặc nước từ chất thải của trâu bò, ta có thể nhìn rõ những cọng rơm cọng cỏ gì đó còn nguyên xi. Loại giấy này lại còn rất ”ăn mực”, viết chữ lem tùm lum, xuyên cả qua mặt sau. Giấy thì như thế mà bút mực thì cũng bơm chế lem nhem, thế mới biết những người đã trải qua cái thời ấy đúng là toàn có "thần nhãn", chứ người thường thì toét hết cả mắt rồi!

Ấy vậy tập vở cũng không phải có dư dả để mà mua, nhân dân còn được phục vụ bán loại giấy gọi là “giấy manh” chưa đóng lại, về tự đóng lấy mà dùng, loại giấy này không kẻ ô ly giấy học trò thông thường cũng không ô vuông nhỏ như loại giấy viết đơn mà chỉ đơn giản kẻ có một hàng ngang.

Giấy tập khan hiếm khó khăn thế nên phải "khắc phục" các kiểu, thế mới có chuyện giờ kiểm tra học sinh nhao nhao hỏi thầy cô điều mà hồi xưa không cần hỏi và cũng không được phép hỏi (vì đó là điều đương nhiên): “giấy đơn hay giấy chiếc”. Thầy cô lúc bấy giờ cũng ăn theo thuở ở theo thời du di mà tùy theo độ dài của bài cho phép loại giấy nào!

Trải qua bao thăng trầm biến động mấy mươi năm như một giấc mơ!

Chiều xưa phai nắng dấu mòn đưa lối...
28/03/2021

Triển Lãm Cá Nhân Của Họa Sĩ Nguyễn Hoài Hương.

Tối 20/03/2021 vừa qua được mời tham dự buổi khai mạc triển lãm tại "Nhà Chú Hỏa" (ngôi biệt thự huyền thoại của một trong "tứ đại gia" của đất Sài Thành xưa), bất chợt nhớ lại cơ duyên gặp gỡ và làm việc dưới trướng anh Hoài Hương - người có buổi triển lãm nói trên - chớp mắt cũng đã hơn 1/4 thế kỷ! Cho đến nay thì hai anh em vẫn giữ mối giao tình, và ít nhiều cũng hiểu tính cách của anh, cho nên vừa rồi là lần thứ ba được tham dự triển lãm của anh, tôi cũng không ngạc nhiên lắm trước sự qui mô, sự chỉn chu, như nhận xét của một số họa sĩ, mà cũng có họa sĩ cho rằng qui mô như thế này chưa từng có về cả hình thức, nội dung lẫn số lượng người tham dự, nói theo kiểu thời thượng bây giờ là “hoành tráng”!

Họa sĩ Hoài Hương và Triển Lãm Cá Nhân: Dream - Giấc Mơ

Thật vậy, ngoài điều kiện cần và đủ để tổ chức được như thế, cần là cần năng lực, đủ là đủ tài lực, tôi thiết nghĩ nó còn do tính cách cầu toàn của anh, bởi lẽ cũng có thể có họa sĩ có đầy đủ điều kiện như vậy hoặc hơn, thế mà theo chỗ tôi biết thì dường như chưa thấy cuộc triển lãm nào có quy mô tương tự từ trước đến nay, “khoáng hậu” thì không ai dám nói, nhưng “vô tiền” thì có lẽ đúng. (Đây chỉ là hiểu biết chủ quan của một người không phải là họa sĩ thứ thiệt, cho nên nếu có sai xin bà con cứ...cung cấp gạch đá thoải mái 😁).

Ơ, quen nhau à?!

Cũng có ý kiến cho rằng do anh có thế mạnh trong lãnh vực trang trí nội thất, nên cũng có phần dễ dàng làm được một số việc mà các đồng nghiệp khác khó có thể thực hiện.

Buổi khai mạc đơn giản diễn ra với sự giúp đỡ của chính con gái chủ nhân và các thân hữu bắt đầu việc tham quan các tác phẩm mỹ thuật. Tất cả mọi thứ được thực hiện trong một không gian có sự đầu tư chăm chút về ánh sáng âm thanh, có hẳn cả một nhóm nhạc thính phòng sang trọng. Sự sắp đặt các tác phẩm cũng như những thứ râu ria phụ trợ như bục kệ v...v...cho thấy rõ thế mạnh trong lĩnh vực trang trí nội thất như đã nói ở trên, chỉ đơn cử như nhìn các bộ khung tranh "khủng" của anh đã đủ làm "choáng váng" các đồng nghiệp!

Triển lãm thành công là điều hiển nhiên “khó tránh khỏi”! Thế nên cá nhân tôi thấy cũng không cần thiết phải gửi đến anh những lời chúc tụng sáo rỗng, vì tôi cảm nhận rằng cái chính là anh đang được bay trong những giấc mơ lung linh đầy sắc màu của mình như tên gọi của triển lãm "DREAM – GIẤC MƠ", điều mà có lẽ tất cả mọi người đều mong muốn được một lần ngụp lặn trong những giấc mơ đẹp của chính mình!