Nguyễn Nguyễn: 2017

Thứ Năm, 7 tháng 9, 2017

TRỞ LẠI C2

Xin Hãy Yên Giấc Nghìn Thu

Hồn tử sĩ gió ù ù thổi

Mặt chinh phu trăng dõi dõi soi

Chinh phu tử sĩ mấy người

Nào ai mạc mặt, nào ai gọi hồn

(Chinh Phụ Ngâm)

Bốn mươi hai năm qua, sự tàn khốc tang thương của chiến tranh đã nhạt nhòa cùng năm tháng. Ngày ấy, có nhiều người đã nằm xuống, đa số ở lứa tuổi đôi mươi – lứa tuổi đẹp nhất đời người, và rồi cùng với vận nước nổi trôi, họ đã bị lãng quên trong hoang lạnh tiêu điều một thời gian dài, rất dài...

Chúng tôi trở lại khu C2 NTQĐ BH trong dịp vừa hoàn thành việc xây lại 95 ngôi mộ tại đây, cũng trùng dịp rằm tháng 7, một mùa rằm lớn trong năm theo tâm linh người Việt. Lòng thành tâm của chúng tôi có lẽ cũng thấu đến đất trời và các anh linh các tử sĩ, nên thời tiết hôm nay thật là lý tưởng: nắng nhẹ, gió nhẹ, những vòm cây đong đưa với tiếng lá rì rào trong gió dường như không còn u uẩn như mọi khi.

Người nằm đó nghìn thu an giấc.

Trong gió đùa, vọng tiếng quân ca.

Đầu tiên, chúng tôi sửa một lễ tạ chung tại Nghĩa Dũng Đài, sau đó là lễ tại khu C2, gọi là có chút lòng thành để mời các anh, các chú, các chị, các dì (xin lưu ý rằng tại NTQĐ Biên Hòa có cả các nữ quân nhân) về nhà mới. Mỗi người một việc không ai bảo ai, túa ra các ngôi mộ tinh tươm màu vôi trắng, kẻ đốt nhang, người thắp nến, cả một góc nghĩa trang vốn u tịch hôm nay bỗng tươi tắn màu hoa vàng, lung linh trong ánh nến hồng.

Dâng hương tại Nghĩa Dũng Đài

Mời các ANH về nhà mới

C2 Niềm Vui Ngày Trở Lại

TRƯỚC

SAU

TRƯỚC

SAU

TRƯỚC

SAU

TRƯỚC

SAU

Tuy vậy, niềm vui không trọn vẹn, vì khu C2 vẫn còn sót lại 29 ngôi chưa được xây, do quyên góp đợt này không đủ. Nhìn những tấm bia nằm vật vã trên những ụ đất, thật là “nỗi niềm tưởng đến mà đau…” (Nguyễn Du). Ngoài ra một số mộ do rêu phong quá cũ kỹ cũng cần phải sơn phết lại. Thôi thì đành tạ lỗi cùng các anh các chú, xin khất lại đợt sau.

Chúng Tôi Sẽ Trở Lại, Phải Trở Lại

Dẫu biết rằng dù có bia đá khắc tên hay không mộ chí thì cũng chỉ là hư không, cũng chỉ là cát bụi, lần nào cũng vậy, cám cảnh khi đứng trước những nấm mộ hoang tàn như miêu tả của cụ Tiên Điền:

Sè sè nấm đất bên đường,

Dàu dàu ngọn cỏ nửa vàng nửa xanh

Nhưng tôi vẫn không khỏi không cảm thấy bần thần bùi ngùi với những suy nghĩ miên man: người này hẳn cũng đã từng có lúc được mẹ ru, được cha vỗ về, cũng đã từng có anh em, cũng đã từng mày tao chi tớ với bạn bè, có thể cũng đã từng cùng người tình dạo quanh phố vui… Những người ấy nay đâu? Anh là ai? Có còn ai nhớ đến anh, nhắc đến tên anh?

ANH LÀ AI?

Chúng tôi cũng rất vui khi đã nhận được sự đồng cảm và ủng hộ thiết thực từ cả những người không hề quen biết, hẳn ở nơi nào đó vong linh các anh các chú cũng cảm thấy ấm áp!

Chúng tôi mong muốn sẽ đủ sức khỏe về thể chất cũng như tinh thần để tiếp tục thực hiện chương trình Hãy Yên Giấc Ngàn Thu, với và chỉ với những cảm xúc tận đáy lòng của người sau với người trước, của người còn sống với người đã khuất, của những người cùng dòng máu Mẹ Việt Nam lầm than khốn khổ.

Tháng 9/2017

Thứ Bảy, 19 tháng 8, 2017

RÊU XANH TRÊN BIA ĐÁ

VIỆT KIỀU NGANG HÔNG!

Chúng tôi trở lại Nghĩa trang Bình An (Nghĩa trang Quân Đội Biên Hòa - NTQĐBH) để giám sát hợp đồng thi công đã ký lần trước. Lần này khi khai báo mục đích chuyến đi - trình hợp đồng các thứ với nhân viên đại diện ban quản lý Nghĩa trang, tôi mới để ý thấy có cả camera quan sát, gương mặt nhơn nhơn của tôi thì dĩ nhiên là chình ình một đống rồi, tôi chỉ thắc mắc không biết lúc ông thần Nghĩa vừa xuống xe đã phi thẳng vào "Wa sinh tơn xi ti" (WC) có được ghi hình vì hành động đáng ngờ này không!

Viên quản lý vừa cắm cúi xem xét bản hợp đồng tôi xuất trình, vừa cặm cụi ghi thông tin vô sổ bìa...xanh (may quá!), sau đó hỏi bằng giọng nhừa nhựa hỏi thằng tôi mà không thèm nhìn: Việt kiều hả?

Kịp lúc Nghĩa phóng ra mau mắn trả lời: Không! Thằng này nó ở đây chứ kiều kiếc gì!

Cha nội kia nghếch mắt nhìn tôi có vẻ nghi ngờ lung lắm, chắc là đang nghĩ sao lại có cái đám... khùng nào ở đây mà làm mấy chuyện gọi là nhạy cảm thế này!

N.Q.Đôn và N.H.Nghĩa tại khu vực Ban quản lý Nghĩa trang

LÔ C2

Trở lại mục đích chuyến kiểm tra việc thực hiện trùng tu lô C2, chạy đến nơi này tôi hơi bực bội vì mọi thứ còn y xì như cũ chưa thấy động đậy gì, gọi tay "chủ xị" đến , thì hắn cam đoan như đinh đóng cột là sẽ đảm bảo đúng hợp đồng. Cũng không bắt bẻ được, vì thời hạn kết thúc hợp đồng chưa đến, đành vỗ vai ngọt nhạt khích lệ vài câu đồng thời cũng yêu cầu làm thêm 25 ngôi nữa từ số tiền mới nhận thêm của các thân hữu.

L.T. Vinh và N.H Nghĩa đang trao đổi với người phụ trách thi công xây mộ

Do lần trước hơi vội nên chụp hình chưa kỹ lắm, lần này tôi quyết định chụp kỹ càng hơn. Bước qua những hàng mộ cái còn cái mất, cái xô lệch, đa số bia mộ không còn. Có những ngôi chỉ còn hơi u lên khỏi mặt đất, nhìn kỹ mới thấy, do đó nhìn trong hình chụp càng khó nhận ra đâu là mộ phần.

Có những ngôi mộ khó lòng nhận ra trên hình chụp và ngay cả trên thực tế

Thực tình không biết hai đốm sáng lóe kia là gì!

Không biết ai đã có công xếp mấy cục đá lên để đánh dấu mộ phần, có chỗ thì bằng vài viên gạch lỗ, vừa là chỗ cắm nhang. Đặc biệt có ngôi mộ gây ấn tượng mạnh vì những viên đá được xếp đặt trên đầu mộ giống như một tiểu cảnh sân vườn!

Anh là ai?

Rêu phong trên bia đá (nếu có thể gọi đây là bia mộ!)

Loanh quanh trong những hàng mộ hoang, thi thoảng có những cơn gió nhẹ lạnh buốt, tôi cảm thấy đầu óc hơi lơ mơ choáng váng, chợt nghĩ giờ đang là tháng bảy, hay là những người khuất mặt đang lẩn khuất đâu đây xem coi mấy đứa này là đứa nào mà lọ mọ ở đây làm gì?!

Tự nhiên tôi cứ bần thần cố hình dung ra những người đang nằm dưới vài tấc đất này vào lúc họ còn nói năng - khóc cười - yêu ghét - giận hờn, họ đã sống ra sao, người thân bạn bè họ ở đâu... giờ đây chỉ còn lại một mộ phần hoang lạnh, thậm chí không tên không tuổi.

Tối hôm đó, những suy nghĩ lẩn thẩn này cũng vẫn đeo bám tôi, trằn trọc mãi mới nặng nhọc chìm vào giấc ngủ văng vẳng giọng ca Elvis Phương qua nhạc phẩm Rồi Có Một Ngày của Hoàng Thi Thơ:

...Rồi có một ngày, một ngày rêu xanh trên bia đá

Tím ngát không gian mây trời gọi gió mưa nhòa

Mộ vắng đường dài chẳng còn ai qua lại

Chẳng còn chẳng còn nhang, còn khói,

Xót xa cũng buồn tháng ngày trôi...

Dù sao anh cũng còn có tên!

KHU E

Sắp xếp công việc ở lô C2 xong, tiện bước chúng tôi đảo qua khu E gần đó "thám thính tình hình" mặc cho vài đôi mắt đang lặng lẽ dõi theo. Qua tìm hiểu thông tin từ người phụ trách xây dựng ở đây (cũng là người đang phụ trách việc xây dựng cho lô C2) thì được biết khu E đã được thực hiện hoàn chỉnh, và do một Việt kiều ở Virginia là bà P.M Thủy chủ trì thực hiện trong suốt một thời gian cũng khá dài, lần lượt từ E5, E4, E3, E2. Đến lô E1 do bà không còn đủ sức khỏe nên con bà là L.M Nhật tiếp tục đứng ra thực hiện, và đã hoàn thành hai tháng trước đây! Việc này thật là quý hóa, cầu chúc gia đình bà được an lành! (Sở dĩ ghi tắt là vì e rằng chưa được phép của 2 người này).

Loạt hình dưới đây cho thấy khu E đã hoàn chỉnh 100%

Từ khu E này mà chúng tôi có ý nguyện sau khi hoàn thành lô C2, sẽ thực hiện tiếp tục cho lô C3, C4, C5. Đặc biệt lô C5 còn nguyên vẹn 100%... đổ nát (theo con số ban quản trang cho biết vào khoảng 450 ngôi!) Đến khi hòan tất toàn khu C, và nếu không có gì trở ngại thì chúng tôi sẽ lại gồng mình hô hào kêu gọi để chúng ta có thể góp sức cùng các hội đoàn khác phủ kín mộ xây cho toàn bộ NTQĐ, việc này cũng phải mất vài năm, làm được tới đâu hay tới đó!

Thứ Ba, 25 tháng 4, 2017

HỒN XÁC XÂY THÀNH, THỜI GIAN LUỐNG VÔ TÌNH

Tôi hằng có ý định đi đến Nghĩa Trang Quân Đội Biên Hòa (nay gọi là Nghĩa Trang Nhân Dân Bình An), nhưng rồi cứ lần lữa do công kia việc nọ mãi không đi được! Hồi cuối năm có thằng bạn thân dẫn cả gia đình vợ con đi đến nơi này (mặc dù hắn không có người thân nào nằm ở đây) chỉ với mục đích dạy cho con hắn biết một phần lịch sử điêu linh của dân tộc. Tên này hồi nhỏ làm văn cũng khá giỏi, nên khi nghe hắn kể lại thì thằng kể cũng rưng rưng, thằng nghe cũng bùi ngùi.

Dẫu biết là sau mấy chục năm thì thương hải biến vi tang điền, vật đổi sao dời, và dù cũng đã nghe kể qua về tình trạng thực tế, nhưng khi đến nơi tôi cũng không khỏi ngỡ ngàng, nếu không đi cùng với Đôn Đài (gã này tên Đôn làm Đài truyền hình) lên viếng anh Hồng - anh ruột gã, chắc chắn tôi cũng không tìm ra đường vào.

NTQĐBH trước đây được thiết kế rất chỉn chu, và nếu nói theo ngôn ngữ bây giờ là rất "hoành tráng", đây chắc có lẽ là loại thiết kế công trình nghĩa trang đầu tiên ở Việt Nam. Đã có nhiều bài viết về nghĩa trang lịch sử này, chỉ xin tóm tắt một số điểm chính theo ký ức của lần tiễn đưa chú Tường năm 1973 - một người chú họ của thằng tôi:

Ngồi trên chiếc GMC, xa xa tôi đã thấy ngôi đền tử sĩ trên một ngọn đồi với nhiều bậc cấp như con rồng uốn khúc dẫn xuống cổng tam quan. Trên con đường nhỏ dẫn thẳng từ xa lộ Biên Hòa vào, chiếc xe tang chầm chậm lăn bánh giữa hai bên là ruộng nước, cảnh tượng đẹp tê tái nghẹn ngào!

Ngay đầu đường là bức tượng Thương Tiếc, một tuyệt tác điêu khắc của điêu khắc gia Nguyễn Thanh Thu, bức tượng này sống động đến nỗi một thời gian dài gắn liền với những câu chuyện ly kỳ được đồn đãi quanh vùng. Rất tiếc rằng hiện nay chỉ còn di tích phần bệ tượng còn tượng đồng thì đã bị kéo đổ nấu đồng sau năm 1975.

Nghĩa Trang Quân Đội Biên Hòa trước năm 1975 nhìn từ xa lộ (nguồn Internet)

Tượng Thương Tiếc

Hiện nay cạp đất mà ăn là xu hướng thời thượng! Cho nên khung cảnh này chỉ còn trong hoài niệm, khu vực này được che phủ hoàn toàn bởi nhà cửa, kho xưởng các loại. Một thời gian dài nghĩa trang này được giao cho bộ đội quản lý, nội bất xuất ngoại bất nhập, chỉ có những con bò do bộ đội nuôi tăng gia thơ thẩn kiếm ăn trong khuôn viên nghĩa trang, vì thế mọi thứ đều hoang hóa, xuống cấp tiêu điều. Đến khoảng giữa thập niên 90 do chính sách thay đổi, nghĩa trang được giao về cho dân sự quản lý và bắt đầu cho phép thân nhân vào thăm viếng tu sửa cải táng v...v...

Hình Cổng Tam Quan lên Đền Tử Sĩ trước năm 1975 và năm 2011 (nguồn Internet)

Cổng Tam Quan hiện nay 2017 cũng giống hình này (nguồn Internet).

Cổng tam quan nay đã được dọn dẹp không đến nỗi tàn tạ như hình chụp năm 2011 trên đây, tuy nhiên thường có những xe tải, xe công ten nơ đậu che phía trước, muốn đi vào cũng hơi khó. Mặt khác, chính quyền đã mở một cổng vào khác phải và đi vòng một đoạn cũng khá xa. Do trở ngại này tôi cũng chưa vào đến trong Đền Tử Sĩ, cho nên cũng chưa tận mục sở thị xem thế nào, theo một bức hình trên Internet chụp năm 2016 thì các bậc cấp dẫn lên Đền Tử Sĩ cũng đã được khai quang.

Bậc cấp dẫn lên Đền Tử Sĩ (trước năm 1975 - nguồn Internet)

Bậc cấp dẫn lên Đền Tử Sĩ (hình chụp năm 2016 - nguồn Internet)

Cổng vào hiện tại của NTND Bình An nằm bên hông cách khá xa so với cổng tam quan xưa

Trích dẫn một đoạn mô tả về NTQĐ:

"...Trên nền đất phẳng, Công Binh cho đổ 10,000 thước khối đất làm thành một ngọn đồi nhân tạo. Ðại đội xe “benne” phải làm việc gần hai tháng.

Trên ngọn đồi nhỏ này, Công Binh xây bệ tròn, chính giữa là ngọn kiếm hướng mũi lên trời. Cây kiếm có thân bốn cánh hình chữ thập cao 43 thước. Chân của chữ thập đường kính 6 thước rưỡi và trên mũi nhọn là ba thước rưỡi, có bậc thang để leo lên đỉnh và đứng trên này sẽ nhìn thấy thành phố Sài Gòn.

Cây kiếm đúc bằng ciment cốt sắt từng tảng chồng lên nhau chịu được sức gió trên 120km/giờ. Phía dưới bệ đài xây ciment vòng chung quanh thành một vành khăn được gọi tên rất xúc động là Vành Khăn Tang. Trên Vành Khăn này dự trù sẽ có các công trình điêu khắc về các chiến công của Quân Ðội Việt Nam qua các thời đại..."

(nguồn: https://ongvove.wordpress.com/2015/05/01/nghia-trang-quan-doi-bien-hoa-chuyen-ke-tu-dau/)

Qua mấy mươi năm không được bảo quản mà Nghĩa Dũng Đài với vành khăn tang và thanh kiếm vẫn trơ gan cùng tuế nguyệt, nhưng biểu tượng thanh kiếm đã bị cắt cụt bớt ngọn. Méo mó nghề nghiệp một chút: hồi xưa mấy ông công binh không biết làm kiểu gì mà công trình bền vững kinh khủng!

Phía sau là Nghĩa Dũng Đài với biểu tượng Thanh Kiếm Và Vành Khăn Tang

Vòng quanh thắp hương giữa các ngôi mộ và ngó ngang ngó dọc một hồi với nhiều cảm xúc lẫn lộn, có một điểm chung là đa số những người nằm xuống đều ở độ tuổi rất trẻ, lứa tuổi 20-22 phơi phới căng tràn sức sống với bao hoài bão ước mơ nhưng tất cả đều chịu chung số phận nghiệt ngã bi thảm của dân tộc.

Những ngôi mộ được xây lại chăm sóc tươm tất như mộ anh Hồng; chú Tường... thì không nói làm gì, vẫn biết xác thân chỉ là cát bụi, nhưng dù sao thì họ cũng yên nghỉ trong sự tưởng nhớ chăm sóc của người thân, chắc họ cũng an nhiên tự tại thanh thản ở thế giới bên kia, nếu có!

Mộ anh Hồng (anh của Quý Đôn) - tử trận năm 1974

Mộ chú Tường - tử trận năm 1973

Một số ngôi mộ gần đây do các tổ chức quyên góp, được tu sửa, xây mới bằng gạch, trát vữa quét vôi trắng đơn giản thôi nhưng cũng giảm phần cô quạnh hắt hiu. Cũng có những dãy mộ chỉ được vun đắp có lẽ do nguồn đóng góp không được dồi dào.

Quý Đôn thắp hương cho các ngôi mộ đã được xây lại do các tổ chức cá nhân thiện nguyện

Bao oan khiên đang về đây hú với gió (chỉ có một số ít ngôi mộ này có bia mộ)

Bát nhang "chế" từ nửa viên gạch đinh

Tuy vậy còn rất nhiều các nấm đất hoang tàn, có nấm còn bia, có nấm mất hẳn bia, có nấm đã gần như sạt bằng với mặt đất, ta chỉ còn có thể đoán chừng được do vị trí hàng lối của chỗ đất đó mà thôi!

Những nấm đất đá không bia mộ

Bia không mộ, mộ không bia

Đặc biệt có một ngôi mộ ghi tên người lính Lê Văn Trên làm tôi hết sức xúc động, ngôi mộ này được đắp bằng những cục đá xanh và cũng quét vôi lên từng viên đá, mộ bia cũ được dựng ngay ngắn, tấm hình có lẽ lấy từ một tấm hình chụp tập thể phóng ra lại thêm tác động của mấy chục năm hoang phế nên hơi nhòe. Ngắm bia mộ, tôi chạnh nghĩ có thể hẳn người thân cũng muốn chăm sóc nhưng do hoàn cảnh nên không thể làm gì khác hơn. Thôi thế chắc hẳn anh cũng ấm lòng!

Mộ đá của tử sĩ Lê Văn Trên kế bên có một nấm đất với tấm bia gẫy ngang

Số lượng mộ chưa xây còn rất nhiều, đa số rơi vào khu vực chôn cất năm 1974-1975, chắc có lẽ thời gian này là thời gian mà chiến cuộc đã đi đến hồi kết nên chính quyền lúc bấy giờ không kịp thực hiện. Cho tới nay nhiều tổ chức - cá nhân ở quốc nội, quốc ngoại đã đứng ra thực hiện công việc bồi đắp tu bổ nhưng cũng chưa thể làm hết toàn bộ. Theo phía quản lý nghĩa trang thì còn vài ngàn mộ như vậy, và chính sách hiện nay là tạo điều kiện và khuyến khích để mọi người có thể chung tay tu bổ cho các ngôi mộ trong NTQĐ.

Mượn vài câu thơ của thi sĩ Thanh Nam thay lời kết:

..Ta như người lính thua trận

Nằm giữa sa trường nát gió mưa

Khép mắt cố quên đời chiến sĩ

Làm thân cây cỏ gục ven bờ

Chợt nghe từ đáy hồn thương tích

Vẳng tiếng kèn, truy điệu mộng xưa…

Chiều Sài Gòn, tháng 4/2017