Nguyễn Nguyễn: tháng 5 2015

“Thời gian tựa cánh chim bay, qua dần những tháng cùng ngày. Còn đâu mùa cũ êm vui? Nhớ thương biết bao giờ nguôi?”

Năm nào cũng vậy, khi những cơn mưa giông kiểu Sài Gòn bắt đầu xuất hiện báo hiệu mùa hè đã đến, trong lòng tôi lại có những cảm xúc bồi hồi không thể tả được, vui thì chắc chắn là không phải rồi, buồn ư? cũng không hẳn! Nó giống như cảm giác hồi bé khi quả bóng bay tuột khỏi bàn tay rồi từ từ bay lên bầu trời xa dần xa dần ngay trước cặp mắt hẫng hụt bất lực của bạn.

Mùi chiến sự

Những ngày cuối tháng tư cách đây 40 năm, lúc đó mặc dù các trường học đã đóng cửa cả tháng rồi nhưng lũ lô nhô chúng tôi cũng không cảm thấy khoái chí như những lần được nghỉ học khác, có lẽ cũng cảm nhận được cái không khí bất thường căng thẳng của cả xã hội miền Nam lúc bấy giờ.

Tối tối, trong cái xóm nhỏ vùng Ông Tạ của tôi, từng tốp người lớn tụ họp với nhau lắng nghe tin tức từ những chiếc radio rồi xầm xì bàn luận, đám con nít chúng tôi cũng chầu rìa ngồi ngóc mỏ lên nghe người lớn nói chuyện chứ cũng không còn bày trò nghịch ngợm giỡn hớt phá phách như trước! Không khí lúc bấy giờ dường như đặc quánh lại dần theo từng bản tin thất thủ, đầu tiên là Phước Long, rồi Buôn Mê Thuột, Kontum, Pleiku…mọi người ai cũng nghĩ lại như hồi 72 thôi, sẽ phản công rồi tái chiếm và mọi chuyện sẽ đâu vào đấy. Đến cảnh hỗn loạn ở Đà Nẵng, Nha Trang thì mới bắt đầu thấy sự lo lắng, tuy nhiên kể cả cho tới khi giao tranh ác liệt ở Xuân Lộc sát nách Sài Gòn hoa lệ, cũng ít ai nghĩ phe miền Nam sẽ thua chỉ ít lâu sau đó! Một số các bác, các chú quen với bố tôi cũng di tản từ hồi đầu tháng. Tôi nhớ có chú tới nhà mời bố tôi đi cùng, bị ông cụ mắng cho một trận vì chưa gì đã lo chuồn! Có lẽ ông cụ cũng như số đông dân miền Nam không thể tưởng tượng được chế độ VNCH lại sụp đổ nhanh đến vậy! Vừa rồi có nói chuyện với một anh bạn già, trước đây phục vụ trong không quân, anh cho biết sau khi di tản từ Phù Cát về, tới ngày 28/4 anh còn lò dò đi lên phi trường Biên Hòa để trình diện (điều này cho thấy sự bình tĩnh của người trong cuộc lúc bấy giờ).

Bom rơi giữa Sài Gòn

Hồi đầu tháng (sau này coi lại là ngày 8/4), đang ngồi trong lớp học Anh Văn Hội Việt Mỹ đường Mạc Đĩnh Chi, thì được nhà trường cho về vì Dinh Độc Lập bị viên phi công Nguyễn Thành Trung bỏ bom. Dân tình Sài Gòn cũng chỉ chộn rộn xôn xao tí chút, không lo lắng gì nhiều. Dinh Độc Lập cũng đã từng bị bỏ bom hồi thời TT Ngô Đình Diệm bởi phi công Phạm Phú Quốc và Nguyễn Văn Cử, chỉ có cái khác với NTT là PPQ sau này bị bắn rơi ở miền Bắc năm 1965, và được NS Phạm Duy viết hẳn một bản nhạc “Huyền sử người mang tên Quốc” để vinh danh ông.

Qua vài ngày sau thì trên ti vi bắt đầu chiếu những hình ảnh của cuộc giao tranh tại Xuân Lộc, tuy quân đội VNCH chiến đấu rất mãnh liệt nhưng kết quả cuối cùng thì tướng Lê Minh Đảo cũng phải lui quân rút khỏi Xuân Lộc.

- Phe miền Bắc: số người tham chiến khoảng 40.000 người.

- Phe miền Nam: số người tham chiến khoảng 14.000 người.

Trích dẫn nguồn wikipedia:

“…tướng Nguyễn Văn Toàn, Tư lệnh Quân đoàn 3 Việt Nam Cộng hòa, ra lệnh rút bỏ Long Khánh. Ngày 18 tháng 4, một phần lực lượng ở Xuân Lộc được bốc bằng trực thăng về Biên Hòa - Trảng Bom lập phòng tuyến mới. 9 giờ tối, các tiểu đoàn Nhảy dù Việt Nam Cộng hòa mới tới quốc lộ 1 và gần như toàn bộ giáo dân của xóm đạo Bảo Đình, Bảo Toàn, Bảo Hòa đã tập trung sẵn 2 bên vệ đường để theo binh sĩ Việt Nam Cộng hòa đi di tản. Sau đó đoàn người rút lui đã bị phục kích và triệt hạ gần hết!”

Bom đạn vô tình, dân lành điêu linh!

Mà đọc lại các tài liệu thì dường như trận nào cũng vậy, quân số phe miền Bắc luôn áp đảo nhiều lần so với quân Nam, như trận Charlie hồi mùa hè đỏ lửa năm 1972, Tiểu đoàn 11 (thường gọi là Tiểu đoàn Song kiếm trấn ải) quân Nam – người chỉ huy là cố Đại tá Nguyễn Đình Bảo đã tạo cảm hứng cho nhạc sĩ Trần Thiện Thanh sáng tác bản “Người ở lại Charlie” – kịch chiến với hai Trung đoàn thuộc Sư 320 quân Bắc. Một chọi sáu! Trận này Tiểu đoàn 11 Dù chỉ còn vài chục người sống sót, phía Sư 320 nằm lại Charlie cỡ hơn 1 Trung đoàn!

Trận này thì quá nhiều sách vở nói đến từ Mùa Hè Đỏ Lửa của Phan Nhật Nam, rồi Máu lửa Charlie của Đoàn Phương Hải, Charlie ngày ấy và Charlie bây giờ của Nguyễn Văn Lập…

Đại bác ru đêm

28/4 lần đầu tiên tôi biết thế nào là pháo kích, hồi 68 Mậu Thân thì còn nhỏ quá nên không có nhớ rõ. Buổi chiều, tôi cùng đám con nít leo lên mái nhà coi những đám cháy bốc lên từ Tân Sơn Nhất, sau này mới biết là cũng do ông NTT chủ xị, dẫn đầu 1 phi đội A37 bỏ bom phi trường TSN (sau này được biết trong phi vụ đó có thêm 1 phi công VNCH nữa là Trần Văn On. Sau này ông TVO nghe nói trở về cày ruộng, còn ông NTT làm tài công lái máy bay thuê cho một đại gia, có vẻ cũng chẳng vinh dự gì!

Đêm đó, đang ngủ thì tôi chợt thức giấc vì những tiếng động rầm rầm do mái tôn rung chuyển, không hiểu sao mặc dù chưa trải qua bao giờ nhưng tôi biết ngay là có pháo kích! Vừa lúc đó thì bố mẹ lên gọi hết xuống nhà, mục đích chắc là tập trung một chỗ để có lỡ trúng pháo thì chết chung, chứ cái nhà gác gỗ mái tôn làm gì có khả năng tránh pháo! Tôi còn nhớ cả nhà đang quây quần trên chiếc đi văng, thì nghe tiếng rít chói tai, tiếng mái tôn bị rung rầm rầm, rồi một tiếng nổ cực lớn cùng lúc với ánh sáng lóe lên, rồi đèn đuốc tắt ngúm, mọi thứ tối thui. Lúc đó tôi nghĩ là chắc tiêu rồi! Sau đó, mọi thứ dần dần có vẻ yên yên, thỉnh thoảng chỉ còn nghe tiếng “đại bác ru đêm” ầm ì từ xa vọng về.

Sáng hôm sau, mới biết có một quả pháo rớt ngay đầu ngõ cách nhà tôi cỡ 100m, căn nhà ngay đó bị sập cả phân nửa mà không ai bị sao! Chỉ có ông già thằng bạn đang đêm đi ngang ngay đó thiệt mạng! Người lớn – con nít cả xóm đang túm tụm bàn tán xôn xao bỗng nghe tiếng động mạnh của kim loại như xé tai, mọi người hoảng hồn nhào xuống đất hết vì tưởng pháo kích nữa, ai ngờ nhìn lại thấy có mấy ông đang cười khì khì, hóa ra mấy ổng đang dọn dẹp đống đổ nát – kéo mấy tấm tôn gây ra tiếng động, làm mọi người thần hồn nát thần tính nên sợ…muốn “quấn trong đài”!

Cái vụ pháo kích này sau đó còn giai thoại là có bà cụ già chào đón bộ đội nói rằng: “May mà mấy cháu giải phóng vô sớm chứ không thì Việt cộng pháo kích chết hết!”

Cả xóm bắt đầu kéo đi di tản đến nơi khác xa phi trường hơn, (chắc nghĩ rằng đỡ bị lạc đạn hơn). Gia đình tôi chạy lên khu vực chợ Đa Kao tá túc nhà người cậu của bố tôi. Ngày hôm đó 29/4 trôi qua có vẻ bình yên. Đến tối bắt đầu thấy có trực thăng bay liên tục, những chiếc trực thăng này to hơn và có cửa đóng kín khác với chiếc UH thường ngày vẫn thấy, bay cả đêm, người Mỹ bắt đầu di tản! Cũng đến sáng 30/4 các chuyến trực thăng thưa dần rồi hết hẳn. Tôi thấy một số người trong xóm Đa Kao này bắt đầu đi hôi của ở các công sở – kho hàng, vác về đủ thứ sách vở, gạo, đường sữa, tủ giường bàn ghế…hằm bà lằng!

Cảnh này diễn ra khắp Sài Gòn, kho của Mỹ thì đầy rẫy, khu vực Ông Tạ cũng có vài nơi dân chúng “xung phong” hôi của như ở kế rạp Đại Lợi có tòa nhà cho Mỹ thuê (sau 75 làm nơi …nhốt tù) hoặc kho hàng gần Lăng Cha Cả (sau này thành kho Pepsi), cái kho này hồi xưa có lần tôi thấy Mỹ đổ đường cát ra ngoài cả đống như…đống cát để chờ đổ bỏ vì lấy chỗ nhập hàng mới!!!

Khoảng trưa trưa, ngó qua cầu Bông tôi thấy có chiếc xe jeep treo cờ nửa xanh nửa đỏ sao vàng dừng giữa cầu, một thanh niên đeo băng đỏ quất nguyên tràng đại liên M60 lên trời, trên xe có một anh đầu trọc mặc áo nhà chùa cầm loa nói ông ổng cái gì đó không nghe rõ (chắc lúc đó TT Dương Văn Minh tuyên bố đầu hàng rồi). Rồi thấy bố tôi tập hợp cả nhà lại và nói trong nghẹn ngào, đại ý là bố xin lỗi các con vì có thể từ giờ sẽ không lo cho các con được vì thời cuộc đã thay đổi v…v…không khí thật nặng nề!

Lúc đó cũng có tính chuyện tôi với ông cụ vọt ra bến Bạch Đằng đi di tản, nhưng nếu đi bố tôi sẽ phải bỏ lại mẹ già và vợ đang mang bầu thằng út cùng 5 đứa con, cũng khó! Chả biết thế nào là họa thế nào là phúc, nếu đi thì giờ này có lẽ tôi cũng có một cái tên Nichole Nguyen hay David Nguyen gì đó, giống mấy người bạn Thomas Dao, Kevin Ta, Mindy Nguyen bây giờ, hê hê!

Hầu như cuộc đời mọi người đều chịu tác động sâu đậm sau năm 1975, một số thuộc thành phần du thủ du thực tự nhiên tham gia lực lượng cách mạng 30 bỗng chốc đổi đời, có tay trở thành quý (’s) tộc mới (!), quyền lực tiền tài danh vọng…Số khác thay đổi theo chiều hướng ngược lại! Phận số mỗi người dường như gắn liền với vận mệnh đất nước!

Ngoài ra, cột mốc năm 1975 có lẽ là một cột mốc rất lớn trong lịch sử Việt Nam, từ lúc này người Việt tràn ra khắp năm châu bốn biển. Với quan niệm gắn bó với quê cha đất tổ bao đời, dân Việt ít có ai nghĩ tới chuyện lìa bỏ quê hương xứ sở để đến một đất nước xa lạ. Thế mà, ngày ấy bao nhiêu người dân Việt đã phải đành lòng vứt bỏ tất cả để ra đi mà không biết bao giờ trở lại! Kể cả sau đó, đánh đổi cả tính mạng để vượt biên bằng đường biển trên những con tàu mong manh nhỏ bé! 1954, người Bắc di cư vào Nam dù gì thì cũng còn là cùng một nước, và cũng còn có hy vọng ngày về. Thực sự những người ra đi thời 1975 và vượt biên sau đó không bao giờ nghĩ còn có ngày trở lại quê hương! Hồi đó có câu “một là con nuôi má (đi thoát), hai là má nuôi con (bị bắt), ba là con nuôi cá!”

Sài Gòn ơi tôi đã mất người trong cuộc đời!

Ngay sau đó gia đình tôi bắt đầu lục tục kéo về nhà, trên đường từ Đa Kao về Ông Tạ, ngồi sau chiếc xe Yamaha ông cụ chở, cảnh tượng đập vào mắt tôi là la liệt quân phục súng ống vứt đầy đường, xe Jeep gắn cờ nửa xanh nửa đỏ sao vàng chạy ào ào mà trên đó cũng là những thanh niên mặc thường phục đeo băng đỏ lăm lăm mấy khẩu XM16, hoặc có chiếc còn có hẳn cả cây đại liên M60 trên xe giống chiếc tôi thấy ở cầu Bông, mặt mũi mấy tay này đằng đằng khí thế bắn chỉ thiên đùng đùng (sau này dân Sài Gòn gọi đám người này là “cách mạng 30” hàm ý móc họng khi dễ hay khen ngợi thì tui…hỏng biết!). Số quân trang quân dụng này mà có ai bình tĩnh hốt về sau này hốt bạc khẳm! Nhưng đa số người Sài Gòn hồi đó sợ vãi đái, lo kiếm cách tống tiễn hết những thứ liên quan tới “Mỹ Ngụy”, hình ảnh giấy tờ cũng còn mang đốt huống chi quần áo…Bây giờ nhìn cảnh chiếu trên tivi người dân xúm đỏ xúm đen ra đường mặt mũi “hồ hởi phấn khởi” chào đón tung hô các anh bộ đội, quả thực cảnh này tôi không thấy, có thể ở con đường khác chăng, hoặc dân nằm vùng ra đón phe ta, chứ còn tôi chỉ thấy nếu đúng là dân Sài Gòn thì ai nấy mặt mũi nặng nề đầy nét âu lo!

Tới ngã tư Trương Minh Ký – Thoại Ngọc Hầu (bây giờ là Lê Văn Sỹ – Phạm Văn Hai), tôi ngó thấy một chiếc trực thăng UH nằm chơi vơi trên sân thượng một ngôi nhà gần Lăng Cha Cả. Nghe nói ông phi công tính đón gia đình nhưng loay hoay thế nào cánh quạt quẹt vào nhà kế bên, đành bỏ!

Về tới nhà, điện cúp (do hậu quả của trái pháo hôm trước) làm cho cảnh tượng có vẻ thê lương buồn bã thêm, mấy ngày sau đó cũng thế, bầu trời âm u ảm đạm thật đúng là “người buồn cảnh có vui đâu bao giờ”!

Cuộc sống nặng nề trôi qua, cho đến cuối tháng 5! Một chương mới của gia đình tôi bắt đầu!

Học tập cải tạo!

Khoảng cuối tháng 5, ông cụ chở tôi trên chiếc xe đạp tới trường Chu Văn An (đường Hùng Vương) – nơi đây được trưng dụng làm một trong những nơi tập trung các sĩ quan quân lực VNCH, mấy điểm khác tôi không biết ở đâu. Ông cụ bước qua cánh cổng, còn tôi đạp xe về, có rất nhiều cuộc chia tay như vậy, và không ai biết rằng đó là một cuộc chia tay không biết (hoặc không có) ngày gặp lại! Trước đó, binh lính và hạ sĩ quan quân lực VNCH đã “được học tập cải tạo” tại địa phương 2- 3 ngày gì đó, và trở về nhà rất đúng “format”. Các sĩ quan được thông báo là học tập cải tạo “tập trung” chứ không học ở địa phương, mang theo lương thực 10 ngày. Ai cũng đinh ninh là đi 10 ngày rồi về! Sau này chính quyền giải thích là “mang theo lương thực 10 ngày không có nghĩa là học tập 10 ngày”, quả là tài tình!

Bây giờ cũng quen với cái từ “cải tạo” rồi, chứ hồi đó nghe từ này cảm giác lạnh tóc gáy, nghe ghê ghê thế nào, kinh bỏ mẹ!

Biền biệt như vậy chắc cũng hơn nửa năm, tất cả các gia đình có người đi “tập trung học tập cải tạo” sống trong tâm trạng lo âu phập phồng thấp thỏm. Một hôm, tôi không nhớ rõ thời gian nào, có tin tại trường Lasan Tabert dán danh sách một số người đi học tập cải tạo chết vì bị lật xe hay sao đó, tôi và mẹ lật đật lên đó thì không có gì, mọi người lại thông tin rằng danh sách đã bị xé! Không biết đằng nào mà lần! Lại chỉ biết thấp thỏm lo âu chờ đợi!

Bố tôi “được” đi cải tạo tháng 5, thì đến tháng 7 mẹ tôi sinh thằng út! Khi bà nội tôi mất sau đó, bố cũng chưa về!

Quả tình, cho đến nay tôi cũng không biết làm cách nào gia đình gồm bà nội, mẹ tôi, và tụi tôi 7 anh em có thể vượt qua đoạn thời gian đó, một thời gian không hề ngắn, ngay cả đến lúc bố tôi “học tập cải tạo tốt” trở về cũng chả giải quyết được gì hơn! Thời gian mà cả gia đình phải sống trong khốn khó có lẽ phải đến 15 năm! - mới tạm gọi là dễ thở! Biết bao kỷ niệm “khóc cười theo mệnh nước nổi trôi”!

Sài Gòn, tháng 4/2015

Nguyễn Nguyễn

Thứ Hai, 4 tháng 5, 2015

GIẤC MỘNG DÀI